پمپها، کاربردهای زیادی در انتقال و جابهجایی سیالات و آب، از یک نقطه به نقطه دیگر دارند و به دو گروه اصلی پمپهای دینامیکی و پمپهای جابهجایی مثبت تقسیم میشوند. هر کدام از این گروهها، انواع گوناگونی از پمپ را در خود جای دادهاند که انتقال انرژی به سیال در آنها دائمی و پیوسته میباشد.
توربو پمپها، خود به پمپهای شعاعی، پمپ محوری و پمپ جریان مختلط تقسیمبندی میگردند که همگی از پمپهای گریز از مرکز به حساب میآیند. در اصل پمپ گریز از مرکز یک توربو ماشین بوده که برای انتقال از یک نقطه به نقطه دیگر، در آبدهی و فشار یا هد مخصوصی به کار میرود. ما در این مقاله قصد داریم تا به کاربردهای پمپ گریز از مرکز بپردازیم و موارد کارایی این نوع پمپ در صنعت کشارزی را مورد بررسی قرار دهیم.
در اصل، انواع پمپهای گریز از مرکز در حالت طبیعی، به صورت پمپ گریز از مرکز جریان شعاعی تولید میشوند و صرفا در شرایط خاص نیاز است که نوع پروانهها را عوض کنید و به صورت جریان محوری از آن استفاده کنید.
علت نام گذاری این پمپ گریز از مرکز، نوع پروانهای است که در پمپ از آن بهره گیری شده است که دارای تیغههایی نزدیک به هم بوده و میتواند پس از ورود سیال موازی با محور به پروانه آن را به صورت ۹۰ درجه از پروانه خارج کند و نهایتاً فشار سیال افزایش مییابد و از لوله خروجی پمپ خارج میشود.
از این پمپها زمانی استفاده میشود که باید سیال را در فاصله بیشتری جابهجا کنیم و درنتیجه نیاز به فشار استاتیکی بیشتری وجود دارد و با بهره گیری از این پروانه و تیغههای روی آن، فشار به مقدار مورد نیاز بالا میرود.
پمپ گریز از مرکز جریان محوری
نوع دوم از پمپهای گریز از مرکز، پمپ گریز از مرکز جریان محوری است که پروانههای آن شبیه به ملخی قایق و هواپیماست و در اصل کاربرد این پروانهها در انتقال سیال از پروانه مشکل میگردد. به عبارت دیگر، سیال به صورت موازی از طریق لوله وارد پروانه شده، تیغههای پروانه از آنجایی که با یکدیگر فاصله بیشتری دارند، منجر به خروج موازی سیال از پروانه شده و به همین علت سطح فشار آن ثابت میماند اما آنچه تغییر میکند دبی یا آبدهی است که سیال با آن پمپاژ میشود. از پمپ گریز از مرکز جریان محوری زمانی که قصد داریم در یک سطح ارتفاع کم دبی بیشتری داشته باشیم، استفاده میشود.
پمپ گریز از مرکز جریان مختلط
آنچه ترکیبی از پمپ گریز از مرکز شعاعی و پمپ گریز از مرکز محوری میباشد، به نام پمپ گریز از مرکز جریان مختلط شناخته میشود که ویژگی و کاربرد هر دو گروه را با خود دارد.
تیغههای روی پروانه دارای فاصلهای بین پرههای شعاعی و محوری بوده و همین مساله باعث میشود زمانی که سیال موازی با محور وارد پمپ میشود، به صورت اریب از انتخای پروانه با دبی و فشار بالایی خارج شود، اما درجه خروج سیال از پمپ پایینتر از ۹۰ درجه میباشد. این نوع از پمپها اغلب کاربرد فراوانی در بخشهای گوناگون از جمله صنایع، پالایشگاههای نفتی، معادن و البته کشاورزی دارند.
عملکرد پمپ گریز از مرکز
در پمپهای گریز از مرکز مانند بسیاری از پمپهای دیگر، باید سیال توسط پمپ ساکشن شود و سپس با زیاد شدن فشار در پمپ، به خط خروجی هدایت گردد.
نحوه عملکرد پمپ، به این صورت است که چرخش پروانه در پمپ باعث افت فشار در خط ورودی پمپ خواهد شد؛ این اختلاف فشار سبب مکش پمپ به درون دستگاه میشود. با ورود سیال به چشمی پروانه، چرخش پروانه، انرژی جنبشی سیال را افزایش میکند، و با طراحیای خاص، محفظه پمپ گریز از مرکز، سیال به طرف خط خروجی هدایت میشود.
اجزای پمپ گریز از مرکز
اجزای پمپ گریز از مرکز به صورت زیر میباشد:
- محفظه ولوت
- قسمت
- شفت
- بخش کوپلینگ
- آببندی مکانیکی
- پروانهها
- قسمت یاتاقان
مهمترین مشخصات پمپ گریز از مرکز
مهمترین ویژگیها و مشخصات پمپ گریز از مرکز عبارتاند از:
- دبی پمپ
- هد پمپ
- دمای سیال
- نوع سیال
کاربردهای پمپ گریز از مرکز
پمپهای گریز از مرکز، در قدرتهای گوناگون باتوجه به مقدار و ارتباع آبدهی مورد نياز در صنایع گوناگون ارائه میشوند کـه از جمله موارد کاربرد اين پمپها میتوان به آبرسانی شهری و مجتمعهای مسکونی, امور کشاورزی و صنعتی، شبکههای آبیاری و فاضلاب, پمپاژ آب دریا, آب شور، مایعات نیمه غلیظ، سیرکولاسیوم آب گرم و برجهای خنک کن اشاره داشت.
پمپ گریز از مرکز در کشاورزی
پمپهای گریز از مرکز، از آن دست ابزارآلاتی هستند که کاربردهای زیادی در صنعت کشاورزی دارند. این ابزارها کارهای نیروی انسانی را راحتتر کرده و همچنین سرعت فرایندهای کشت را بالاتر میبرد.
انواع پمپهای گریز از مرکز
پمپهای گریز از مرکز را بر اساس نوع ساختمان آنان، به نمونههای زیر تقسیمبندی میکنند:
- ازاز لحاظ وضعیت طبقات که امکان دارد یک طبقه یا چند طبقه باشند.
- از لحاظ مقدار آبدهی و ارتفاع، که امکان دارد به صورت کم، متوسط و زیاد باشند.
- از لحاظ گونههای پروانه، تعداد تیغهها و وضعیت آنها
جمع بندی
همانطور که در متن بالا گفته شد، پمپهای گریز از مرکز دارای انواع گوناگون، در کنار کاربردهای گوناگون هستند. این پمپها از لحاظ آبدهی، فشار، توان و گنجایش، دارای انواع گوناگونی میباشند. یکی از مهمترین کاربردهای پمپهای سانتریفیوژ (پمپهای گریز از مرکز) در صنعت کشاورزی میباشد. این پمپها سرعت فرآیندهای کشت را بالا برده و باعث آسانتر شدن وظایف نیروی انسانی میشوند.
سوالات متداول
- چرا از دیفیوزر در پمپهای گریز از مرکز استفاده می شود؟
راه حلی که پمپ برای تبدیل سرعت زیاد سیال خروجی از پروانه به فشار دارد، بهره گیری از دیفیوزر بوده و همانند محفظه حلزونی که به شکل شعاعی و تعبیه میشود، از هدر رفت انرژی جلوگیری میکند.
- پروانههای پمپ گریز از مرکز شعاعی چه خواصی دارند؟
نوع پروانهای که در پمپ گریز از مرکز به کار میرود، عامل نام گذاری پمپ گریز از مرکز شعاعی بوده که در اصل دارای تیغههایی نزدیک به هم است و میتواند پس از ورود سیال موازی با محور به پروانه آن را به صورت ۹۰ درجه از پروانه خارج کند، با این عمل، سرعت سیال در دبی ثابت افزایش مییابد.
- انواع پمپهای گریز از مرکز بر حسب تعداد طبقات به چند دسته تقسیم میشوند؟
پمپهای گریز از مرکز میتوانند یک طبقه یا چند طبقه باشند، باتوجه به کاربردی که پمپ دارد، این تقسیمبندی متفاوت خواهد بود و زمانی که نیاز باشد دبی و فشار از حالت پمپ یک طبقه بالاتر رود از پمپ طبقاتی بهره گیری میشود.