گیربکس صنعتی

مقدمه

در سیستم هایی که به موتور وابسته‌اند ،یکی از نکته‌های حائز اهمیت چگونگی انتقال قدرت در آنها است. که این کار توسط گیربکس به صورت انتقال نیرو از چرخ دنده ای به چرخ دنده دیگر صورت می‌گیرد.به همین خاطر به آن جعبه‌دنده نیز می‌گویند. چرخ دنده کوچکتر پنییون و چرخ دنده بزرگ دنده نام دارد .گیربکس ها از مهمترین تجهیزات هر وسیله صنعتی می‌باشند .گیربکس نیروی تولیدی موتور را به سرعت و گشتاور تبدیل میکند. که برعکس سرعت است.در گیربکس پنییون سرعت بالا و گشتاور کمتر، و دنده گشتاور بالا و سرعت پایینی دارد. که نسبت تبدیل گیربکس از نسبت چرخش این دو دنده به دست می آید .برای مثال اگر پینیون 4 دور و دنده 2 دور بزند نسبت تبدیل این گیربکس 4 به 2 است. عاملی که در اجسام حرکت دورانی و چرخشی ایجاد می‌کند را گشتاور نیرو می گویند.

گیربکس های صنعتی تاثیر زیادی در بازده یک واحد تولیدی دارند. این ماشین ساده مکانیکی از مهم‌ترین اجزای انتقال نیرو است. که بعد از الکتروموتور قرار می گیرد. در واقع گیربکس ها یک انتقال‌دهنده و کنترل کننده نیرو ایجاد شده توسط موتور به یک جزء مصرف کننده از سیستم هستند. که با کنترل سرعت تعادل بین تولید کننده ومصرف کننده نیرو ایجاد می کند.

انواع گیربکس صنعتی :

1. گیربکس حلزونی
2. گیربکس سایکو
3. گیربکس NMRV
4. گیربکس کتابی
5. گیربکس شافت مستقیم
6. گیربکس حلزونی(مکعبی)
7. گیربکس خورشیدی
8. گیربکس هلیکال

1. اجزای گیربکس

•  بلبرینگ
•  شفت های ورودی و خروجی
•  پوسته گیربکس
•  کاسه نمد
• چرخ دنده

 نکات مهم  در استفاده و  نصب گیربکس

1.  نظر گرفتن مشخصات و کاربرد سیستمی گیربکس روی آن نصب می‌شود
2. دمای محیط قرار گیری گیربکس
3. چینش محورها نسبت به هم
4. شرایط محیطی مثل میزان رطوبت و نوع آب و هوا
5. گیربکس دارای ارتعاشات زیاد است پس باید در یک سطح صاف ثابت شود.
6. گریس کاری همه قطعات در یک بازه زمانی برای جلوگیری از خراب شدن قطعات
7. چک کردن روغن گیربکس قبل راه اندازی
8. میزان توان  ورودی و سرعت خروجی گیربکس
9. مقدار بار گیربکس
   اگر مقدار بار بیش از نیاز باشد ،امکان کج شدن محور و از تنظیم خارج شدن چرخ دنده ها را در پی دارد.که نتیجه باعث کمتر شدن عمر گیربکس میشود.

گیربکس ها از نظر تاثیر گذاری شان روی  نیرو و گشتاور به دو دسته

گیربکس کاهنده و گیربکس افزاینده تقسیم می‌شوند.که تفاوت آنها در شکل قرارگیری چرخ دنده هادرگیربکس است.

گیربکس افزاینده

در گیربکس افزاینده چرخ دنده ها از بزرگ به کوچک داخل گیربکس قرار میگیرند. هنگام نصب باید توجه داشت  چرخ دنده ای که اول از همه قرار گرفته دنده های بیشتری نسبت به بقیه چرخدنده هایی که بعد از آن قرار می‌گیرند داشته باشد.گیربکس های افزاینده در توربین های آبی، ژنراتورها، صنایع پتروشیمی،توربین‌های بادی، کشاورزی کاربرد دارند.

 گیربکس کاهنده

بیشترین نوع گیربکسی که در بخش‌های صنعتی استفاده می‌شود گیربکس کاهنده است. که وظیفه کنترل سرعت و گشتاور بین موتور و سیستم مصرف کننده نیرو را بر عهده دارد .گیربکس های کاهنده ابعاد کوچک و بازده بالایی دارند .که به آسانی هم قابل نصب هستند و بهترین جایگزین برای زنجیر، قرقره و تسمه هستند.از این نوع گیربکس در کارخانه جات سیمان و فولاد استفاده می شود.

مزایای گیربکس کاهنده

بازده زیاد، تنوع در توان ، تنوع در مشخصات فنی ، جایگزین ماشین های دستی مثل کرکره و زنجیر ،کوچک و سبک وزن ،استفاده آسان ،سهولت در نصب و سوار کردن آن روی سیستم

تفاوت اصلی گیربکس صنعتی افزاینده و کاهنده

همانطور که از نام گیربکس ها هم مشخص است .با اقداماتی که داخل آنها صورت میگیرد باعث افزایش و کاهش سرعت می شوند. گیربکس کاهنده بین موتور و متحرک قرار می گیرد، که باعث کم شدن دور موتور و کاهش سرعت متحرک و گشتاور می شود.این گیربکس ها در خروجی سرعت کم و قدرت بالایی دارند که دقیقا برعکس گیربکس افزاینده هستند. در گیربکس افزاینده با زیاد شدن دور موتورو سرعت متحرک و گشتاور،سرعت بالا و قدرت کم حاصل می شود.

مفهوم لقی در گیربکس صنعتی

به زبان ساده اگر میان پروفیل دو دنده ای که با هم درگیر هستند فاصله باشد را لقی یا بک لش می گویند .

لقی استاتیکی:
اگر فقط لقی مطلق را اندازه بگیریم به آن لقی استاتیکی میگویند.

لقی دینامیکی:
لقی دینامیکی  اگر اختلاف بین نیروی گرفته شده و نیروی انتقالی محاسبه شود در واقع لقی پویا لقی دینامیکی محاسبه شده است. لقی بین دو دنده  را با روغن کاری کنترل می کنند. روغن کاری باعث خنک شدن و کاهش اصطکاک و در نتیجه کم شدن صدا و افزایش طول عمر گیربکس می شود. مهمترین دلیلی که وجود لقی در گیربکس را ضروری می کند، ایجاد فضا برای انبساط احتمالی چرخ دنده ها ناشی از گرم شدن آنها می باشد. روش هایی که برای اندازه گیری لقی گیربکس وجود دارند عبارت اند از:ساعت اندیکاتور و استفاده از فیلر در این مقاله برای نمونه اندازه گیری با استفاده از ساعت اندیکاتور را توضیح می دهیم.

ابتدا ساعت اندیکاتور را عمود بر گرده دندانه قرار می دهیم به طوری که حرکت رفت و آمد دندانه باعث تغییر عقربه ها در نمایشگر ساعت شود. که عقربه روی هر عددی که باشد ،لقی عمودی را اندازه گیری و نمایش می دهد.

نکته ی مهمی که باید به آن توجه کرد. این است که اندیکاتور باید روی چرخ دنده  رانده شده نصب شود نه روی چرخ دنده محرک، بعد از نصب اندیکاتور باید چرخ دنده محرک قفل شود تا هیچ حرکتی نداشته باشد، اگر دنده محرک ،حرکتی داشته باشد عدد نمایش داده شده همراه با خطا خواهد بود.

در پایان کافیست دنده رانده شده را به آرامی به اطراف بچرخانیم  تا بر روی اندیکاتور نیز مقادیر تغییر کند . اختلاف بین عدد بیشینه و کمینه لقی بین دو دنده است.

خلاصه  مطلب:

• در سیستم هایی که به موتور وابسته‌اند ،یکی از نکته‌های حائز اهمیت چگونگی انتقال قدرت در آنها است. که این کار توسط گیربکس به صورت انتقال نیرو از چرخ دنده ای  چرخ دنده دیگر صورت می‌گیرد.
• عاملی که در اجسام حرکت دورانی و چرخشی ایجاد می‌کند را گشتاور نیرو می گویند.
• به زبان ساده اگر میان پروفیل دو دنده ای که با هم درگیر هستند فاصله باشد را لقی یا بک لش میگویند .
• لقی گیربکس را میتوان از طریق ساعت اندیکاتور و فیلر اندازه گیری کرد.
• روغن کاری باعث خنک شدن و کاهش اصطکاک و در نتیجه کم شدن صدا و افزایش طول عمر گیربکس می شود.